بررسی سیمکارت سفید! بررسی 5 مورد این نوع سیمکارت
«سیمکارت سفید» اصطلاحی است عامیانه برای سیمکارت یا خط موبایلی که ادعا میشود با آن دسترسی “بدون فیلتر” (Unfiltered / Uncensored Internet) ممکن است.
بر اساس این ادعا، دارندگان چنین سیمکارتهایی — برخلاف اکثریت کاربران — میتوانند به سایتها و سرویسهایی دسترسی داشته باشند که در ایران فیلترند، بدون نیاز به ویپیان یا ابزار دور زدن فیلترینگ.
بنابراین «سفید» بودن به رنگ فیزیکی سیمکارت اشاره ندارد، بلکه به نوع دسترسی آن به اینترنت جهانی اشاره دارد: اینترنتی با محدودیت کمتر یا بدون فیلتر نسبت به کاربران عادی.
تاریخچه و چگونگی شکل گیری سیم کارت بدون فیلتر ( سیمکارت سفید )
- نخستین بار استفاده رسمی از اینترنت «سفید» برای تعداد محدودی از خبرنگاران و اصحاب رسانه در سالهای قبل مطرح شد. هدف اعلامشده این بود که خبرنگاران بتوانند اخبار و گزارشهای خود را بدون مانع و فیلتر مخابره کنند.
- با گذشت زمان، دامنه این دسترسی گسترش یافت و گروههایی فراتر از خبرنگاران — مانند برخی رسانهها، نهادها، شرکتها و «افراد خاص» — نیز گفته شد تحت پوشش «سیمکارت سفید» قرار گرفتهاند.
- گزارشهای تحقیقی حاکی است که در مقاطع مختلف — بهویژه هنگام بحرانها، قطع اینترنت یا وقایع مهم — این خطوط به گروههای خاصی تعلق گرفتند؛ گاهی حتی بدون درخواست یا اطلاع دریافتکنندگان.
با این حال: هیچ سند شفاف و عمومی وجود ندارد که نشان دهد «سیمکارت سفید» بخشی از سیستم رسمی و قانونی است. این خطوط همواره بهصورت غیرشفاف، پشتِ درهای بسته و بدون اطلاع عمومی توزیع شدهاند.
چرا سیمکارت سفید بحثبرانگیز شد؟
در نوامبر ۲۰۲۵، X (توییتر سابق) قابلیتی افزود که کشور/موقعیت اتصال کاربران را نشان میدهد.
بهدنبال آن، کاربران متوجه شدند بسیاری از حسابهایی که از داخل ایران فعالیت میکردند و قبلاً گفته بودند با ویپیان آنلایناند، در واقع مستقیم و بدون فیلتر متصل هستند، یعنی احتمالاً با «سیمکارت سفید» است.
این موضوع منجر به اعتراض عمومی شد. بسیاری آن را مصداق «دسترسی طبقاتی به اینترنت»، «نابرابری دیجیتال» و «رانت اطلاعاتی» دانستند.
همزمان برخی مسوولان نیز — به طور غیررسمی — وجود چنین سیمکارتهایی برای نمایندگان مجلس و نهادهای امنیتی را تأیید کردند.
ادعاها درباره مزایا و کاربرد سیمکارت سفید
بر اساس آنچه درباره سیمکارت سفید گفته میشود، مزایا یا کاربردهای احتمالی آن شامل:
- دسترسی آزاد به اینترنت بدون فیلتر: سایتها و سرویسهای جهانی (شبکههای اجتماعی، پیامرسانها، منابع خبری بینالمللی و غیره) بدون نیاز به ویپیان در دسترس هستند.
- ثبات اتصال در دورههای قطعی یا فیلترینگ گسترده: در زمان قطع اینترنت یا تشدید فیلترینگ برای کاربران عادی، دارندگان سیمکارت سفید همچنان قادر به اتصال بودند.
- برتری برای رسانهها، نهادها یا افرادی که نیاز به ارتباط بینالمللی و گزارشدهی دارند: به خصوص خبرنگاران، فعالان رسانهای، پژوهشگران، شرکتهایی با تعامل بینالمللی.
واقعیتها، ابهامات و نقدها
با وجود ادعاها، چند نکته مهم هستند که ماهیت سیمکارت سفید را بهشدت تحت سؤال میگذارند:
- عدم وجود مرجع رسمی و قانونی: تا کنون هیچ اپراتور یا نهاد دولتی به طور رسمی اعلام نکرده که «سیمکارت سفید» برای عموم مردم عرضه میشود. خطوطی که تحت این عنوان فروخته میشوند غالباً در بازار سیاه یا غیرقانونیند.
- ابهام در چگونگی کارکرد فنی: هیچ سند فنی معتبری وجود ندارد که توضیح دهد چگونه این سیمکارتها — در سطح هسته شبکه — نسبت به سیمکارتهای معمولی تمایز دارند یا از فیلترینگ دور میشوند. برخی تحلیلگران میگویند «رنگ سیمکارت» ارتباطی با دسترسی ندارد و «سفید» صرفاً برچسبی تبلیغاتی است.
- مسائل اخلاقی، حقوقی و تبعیض دیجیتال: وقتی گروهی خاص به اینترنت آزاد دسترسی دارند و اکثریت مردم با محدودیت مواجه هستند، این موضوع به یک نابرابری ساختاری بدل میشود.
- خطر سوداگری و بازار سیاه: گزارش شده برخی دارندگان سیمکارت سفید، خطوط خود را با قیمتهای بسیار بالا (دلالی) به دیگران میفروشند یا اجاره میدهند. این موضوع هم بار ریسک قانونی دارد و هم اگر سیمکارتی به نام فرد دیگری باشد، مشکلات هویتی و امنیتی ایجاد میکند.
شمار و طیف دارندگان سیمکارت سفید
برآوردهای دقیق درباره تعداد سیمکارت سفید وجود ندارد.
- بر اساس برخی گزارشها، در گذشته تعداد سیمکارتهایی که تحت عنوان «اینترنت خبرنگاران» صادر شدند تنها چند هزار نفر بود.
- با این حال در دورههای اخیر — خصوصاً پس از ۲۰۲۱ و در مقاطع بحران — گفته شده شمار دارندگان به هزاران تا چند ده هزار نفر رسیده است.
- با این وجود، زیرا این سیستم شفاف نیست، نمیتوان عدد دقیق و رسمی بدست آورد.
بحثهای حقوقی و اجتماعی پیرامون سیمکارت سفید
عدالت و حقوق شهروندی
دسترسی آزاد به اینترنت برای همه شهروندان — بدون تبعیض — در بسیاری از جوامع حق پایهای تلقی میشود.
وقتی گروه خاصی با سیمکارت سفید از این حق بهرهمندند و اکثریت مردم مجبور به استفاده از ویپیان یا تحمل فیلترینگ هستند، این وضعیت نوعی «تبعیض دیجیتال» و نقض برابری در دسترسی به اطلاعات است.
شفافیت و پاسخگویی
تا زمانی که هیچ سازوکاری برای معرفی عمومی کسانی که سیمکارت سفید دارند وجود نداشته باشد، اعتماد عمومی به سیاستهای ارتباطی — و به طور خاص عدالت دیجیتال — از بین میرود.
در عین حال بازار سیاه و دلالی پیرامون این سیمکارتها ریسک کلاهبرداری، سوءاستفاده هویتی و فروش خطوط با هویت جعلی را افزایش میدهد.
امنیت و نظارت
دسترسی بدون محدودیت به اینترنت برای گروهی خاص — بدون شفافیت — میتواند زمینه سوءاستفاده برای انتشار اطلاعات، اخبار نادرست، یا کنترل روایت عمومی را فراهم کند. برخی گزارشها میگویند سیمکارتهای سفید گاهی برای اهداف رسانهای، تبلیغاتی، یا حتی ضد اعتراض به کار گرفته میشوند.
نتیجهگیری
سیمکارت سفید مفهومی است که بر پایه ادعای «دسترسی بدون فیلتر به اینترنت» شکل گرفته است.
در حالی که این اصطلاح میان برخی گروهها، رسانهها و کاربران اینترنت رایج شده، هیچ سند رسمی، شفاف یا حقوقی وجود ندارد که وجود چنین سیمکارتهایی را برای عموم تأیید کند.
به نظر میرسد «سیمکارت سفید» عمدتاً ابزاری برای دسترسی ویژه به اینترنت — برای افراد منتخب: خبرنگاران، رسانهها، نهادها و گاه افراد دارای امتیاز — بوده است.
این وضعیت برجستهکننده نابرابری دیجیتال و سوءاستفاده از زیرساختهای ارتباطی برای گروه محدود است.
در نتیجه: اگر «سیمکارت سفید» بهصورت رسمی برای عموم عرضه نشود، تبلیغ آن بهعنوان راهی برای عبور از فیلترینگ — برای کاربران عادی — اشتباه، گمراهکننده و در بهترین حالت همراه با ریسک است.